چگونه با کودک بیش فعال رفتار کنم؟
۱۶ فروردین، ۱۳۹۷
اختلال بیش فعالی و کمبود توجه (ADHD)
یک اختلال رفتاری رشدی است. معمولاً کودک توانایی دقّت و تمرکز بر روی یک موضوع را نداشته، یادگیری در او کند است و کودک از فعّالیّت بدنی غیر معمول و بسیار بالا برخوردار است. این اختلال با فقدان توجه، فعّالیت بیش‌ازحد، رفتارهای تکانشی، یا ترکیبی از این موارد همراه است. هر کودکی با شک ADHD باید به دقت تحت نظر یک پزشک معاینه گردد. بسیاری از این کودکان، یک یا چند اختلال رفتاری دیگر نیز دارند. همچنین ممکن است یک مشکل روانی مانند افسردگی یا اختلال دوقطبی داشته باشند.[۱]
ADHD شایعترین اختلال رفتاری در سنین کودکی و بلوغ است، و حدود ۳٪ تا ۵٪ کودکان قبل از هفت سالگی به آن مبتلا می‌شوند. این عارضه بیشتر در دوران ابتدایی مدرسه برای کودکان و در هنگام بلوغ رخ می‌دهد و با افزایش سن بسیاری از بیماران بهتر می‌شوند.
اختلال كمبود توجه / بيش فعالي و اختلال در عملكرد لوب پيشاني
لوب پيشاني مغز بخش بسيار مهم سيستم فرايند شناختي است و با بخشهاي مختلف مغز ارتباط دارد.لوب پيشاني نقش خاصي در برنامه ريزي و فرماندهي عملكردهاي متفاوتي مثل نظارت(سرپرستي) ايفا مي كند. بسياري از امور روزمره، اصولا” توسط لوب پيشاني كنترل ميشوند:
برنامه ريزي و تصميم گيري در مورد موقعيت جديد
تشخيص و تصحيح خطا و گسترش برنامه جهت ميانجي گري(رفع نقص)
موقعيت هاي دشوار فني و جديد با نياز به راه حلهاي تازه
مقاومت در برابر وسوسه ها و پاسخهاي هميشگي كنترل برانگيختگي و حل و فصل شكست
بنابراين رفتارهاي برنامه ريزي شده، تعمدي و هدفدار اصولا” توسط لوب پيشاني كنترل مي شوند.اين عملكرد عالي مغز * وظيفه اجرائي * آن نيز خوانده مي شود.اين دسته عملكرد براي مجموعه اهداف و برنامه ريزي جهت دستيابي به آنها، تحقق بخشيدن به برنامه ها، مقاصد و گرايش ها و تلاش براي تكميل وظايف ضروري است.تضعيف عملكرد اجرائي به ايجاد دشواريهاي شديدي در پذيرش موقعيتهاي تازه مي انجامد.
علت ها:
علت بیشتر مبتلایان به عارضه بیش فعالی هنوز روشن نیست ولی گمان می‌رود که جزو بیماریهای چند عاملی با ریشه ژنتیکی و محیط در ارتباط باشد.[۲][۳] درمورد علت تروما و عفونت مغزی البته قطعی‌بودن علت وجود دارد.[۲] عامل ژنتیکی این عارضه بیشتر در پدران کودکانی که دچار بیش فعالی هستند وجود دارد اما عوامل محیطی نیز بر افزایش شدت این عارضه بسیار مؤثر هستند. این اختلال به میزان دو تا چهار برابر در پسران نسبت به دختران شایعتر است. اگر در دوران نوزادی یعنی چهار هفته اول تولد، کودک با مشکل تغذیه و یا بهداشتی، روانی مواجه باشد و یا اگر مادر در دوران بارداری سیگار یا الکل مصرف کند، این کودکان بیشتر در معرض خطر بیش فعالی قرار دارند.
علائم
۳ علامت برای این بیماری وجود دارد:[۵]
کم توجهی (یا کم دقتی)
بیش فعالیتی (یا فزون کنشی)
رفتارهایی که انگیزه آنی دارند و بدون فکر قبلی انجام داده می‌شوند
رفتار کودک معمولاً همراه با پرتحرکی، بی‌توجهی و رفتارهای ناگهانی است. این رفتارها از قبیل انجام کارها به طور نیمه کاره، عدم تلاش ذهنی برای انجام تکالیف، فعالیت و تحرک بدنی بسیار بالا حتی زمانی که مشغول بازی نیستند، گم کردن پی در پی وسایل شخصی، نداشتن تمرکز و دقت بالا در انجام کارها می‌باشد. در دوران مدرسه ممکن است بروز اختلالات یادگیری خصوصاً اختلال در خواندن و نوشتن را داشته باشیم.
معمولاً این کودکان با افزایش سن بهتر می‌شوند. البته بهبودی قبل از دوازده سالگی بعید است ولی بین سنین دوازده تا بیست سالگی اکثریت موارد مبتلا به این اختلال بهبود می‌یابند. در پانزده تا بیست درصد موارد علائم تا بزرگسالی باقی می‌ماند. افراد مبتلا به این اختلال در بزرگسالی علائم مربوط به پرتحرکی را ندارند بلکه بیشتر بی قراری دارند؛ تکانه‌ای عمل می‌کنند و اختلال توجه و تمرکز نشان می‌دهند.
میزان شیوع
معمولاً منظور از ADHD نوع ترکیبی آن (بیش فعالی + نقص توجه) می‌باشد. نوع ترکیبی ADHD شایعترین نوع یافت شده آن در کودکی است. درجه شیوع نرخ ترکیبی ۲ تا ۱۰ درصد حتی بیشتر برای کودکان آمریکاست.[۸] در تحقیقی که در اردیبهشت ماه ۱۳۸۵ در شیراز برای شیوع نقص توجه در بین ۱۳۱۱ کودک دبستانی انجام گرفت؛ تعداد ۱۱۱ نفر(۸/۵ درصد) دارای اختلال ترکیبی۶۸ نفر(۵٪/۲) دارای اختلال نقص توجه، ۶۶ نفر (۵٪) دارای اختلال بیش فعالی و تکانشگری بودند. مقایسه فراوانی بروز اختلال نقص توجه، بیش فعالی و تکانشگری و اختلال ترکیبی در گروه‌های سنی مختلف در جدول ۳ نشان داده شده‌است. در گروه‌های سنی ۷ و ۱۱ ساله بروز اختلال ترکیبی بیش از سایر گروه‌ها بود اما بروز بیش‌فعالی و تکانشگری در ۸ سالگی افزایش و سپس پس از ۸ سالگی کاهش داشت. بروز اختلال نقص توجه در ۱۱ سالگی افزایش نشان داد.[۹] یک تحقیق جالب در کانادا نشان داد که میزان ماکزیمم ADHD در بعضی سالها برای پسران بین ۶ تا ۹ سال بالا و برای سنین ۱۴تا ۱۵ سال پایین است؛ اگرچه میزان بروز ADHD در پسرها ۹ درصد است. در مقابل این میزان برای دختران ۳ درصد می‌باشد. (۱۹۸۹) کودکان با ADHD نوع بی‌توجه خیلی دیرتر و در سال‌های آخر دبستان برای تشخیص راهنمایی می‌شوند. در این نوع دختران شایع‌ترند. (۱/۴ درصد پسران، ۱/۳ درصد دختران).
Chae Kim و Noh در سال ۲۰۰۳ در کره متوجه شدند که ۹/۴ درصد از کودکان سرآمد مورد مطالعه‌شان دارای ADHD هستند. همچنین در مرکز گسترش سرآمدها در دنور حدود ۱۰ درصد از ۳۰۰۰ سرآمد مورد مطالعه تشخیص ADHD داشتند. هرچند آمار دقیقی در این مورد وجود ندارد اما تعداد قابل توجهی از کودکان سرآمد با ADHD وجود دارد.[۸]
منابع:
Millichap, J. Gordon (2010). Attention Deficit Hyperactivity Disorder Handbook a Physician’s Guide to ADHD (2nd ed.). New York, NY: Springer Science. p. ۲۶٫ ISBN ۹۷۸-۱-۴۴۱۹-۱۳۹۷-۵. Retrieved 17 January 2014.
Thapar A, Cooper M, Eyre O, Langley K (January 2013). “What have we learnt about the causes of ADHD?”. J Child Psychol Psychiatry 54 (1): 3–۱۶٫ doi:10.1111/j.1469-7610.2012.02611.x. PMC ۳۵۷۲۵۸۰. PMID ۲۲۹۶۳۶۴۴.
A.D.H.D. Seen in 11% of U.S. Children as Diagnoses Rise, The New York Times
«Attention deficit hyperactivity disorder (ADHD)». A.D.A.M. Medical Encyclopedia.
«Neuropsychological Performance in DSM-IV ADHD Subtypes: An Exploratory Study With Untreated Adolescents» (انگلیسی).
Pasquale J. Accardo, Thomas A. Blondis, Barbara Y. Whitman.Attention Deficits and Hyperactivity in Children and Adults:Informa Health Care,2000.ISBN 0-8247-1962-X, 9780824719623.
Lovecky، Deirdre V.Different Minds. لندن:Jessica Kingsley Publishers، ۲۰۰۴ ISBN 1-85302-964-5
